de intensivist

Doel

De gezondheidszorg levert wereldwijd een substantiële bijdrage aan de emissie van broeikasgassen.^[1] De urgentie van de klimaatcrisis maakt dat ook medisch specialisten genoodzaakt zijn de impact op het klimaat van het eigen handelen te onderzoeken en te reduceren. Doel van deze review is een beschrijving te geven van de broeikasgasemissie van de volwassenen en pediatrische intensive care (IC)-geneeskunde.

Methode

In januari 2023 werd een systematische zoekactie verricht in Embase, Cochrane en Web of Science naar studies die de broeikasgasemissie van de IC-geneeskunde onderzochten. Geïncludeerde studies beschreven de broeikasgasemissie gebaseerd op life cycle assessments (LCA’s), afvalproductie en water -en elektriciteitsgebruik. De Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-analyses (PRISMA)-guideline werd gebruikt voor analyse van de studies.

Resultaten

Er werden 13 studies geïncludeerd, uitgevoerd op 36 volwassenen en pediatrische IC’s. Van deze studies beschreven twee studies LCA’s, zeven studies onderzochten de bijdrage van afval, twee studies gaven een overzicht van ongebruikte medische artikelen, één studie betrof elektriciteitsverbruik en één studie beschreef een Material Flow Analysis. De geschatte broeikasgasemissie van de IC-geneeskunde ligt tussen 88 en 178 CO₂ kg/patiënt/dag. Het grootste aandeel wordt geleverd door verbruik van gas en elektriciteit en door verbruiksartikelen. In zes studies werd ook berekend wat de afvalproductie (exclusief water) was en deze kwam gemiddeld uit op 1,1 tot 13,7 kg/patiënt/dag.

Conclusie

IC-geneeskunde levert een significante productie van broeikasgas. Verbruiksartikelen en afval zijn niet alleen belangrijke meetbare componenten van emissie, maar ook goede aangrijpingspunten voor verandering. Echter, literatuur is nog lang niet compleet en resultaten zijn nog inconsistent.

Bespreking

De review geeft een mooie overzicht van de studies naar de milieu-impact van IC-geneeskunde. Op de methodologie valt weinig aan te merken, guidelines voor reviews en meta-analyses zijn naar behoren gebruikt. Echter, gerapporteerde data zijn zo heterogeen dat het onmogelijk is harde conclusies te trekken. Daarnaast is er een aanzienlijk risico op bias, met name omdat er geen gestandaardiseerde meetmethoden zijn gebruikt voor de metingen van verbruik en afvalproductie. Wat wel goed duidelijk wordt uit deze review zijn de verscheidene componenten die bijdragen aan de broeikasgasemissie van de IC-geneeskunde. Op de werkvloer staan we niet dagelijks stil bij de energie die nodig is om al onze apparatuur in werking te houden of de aanzienlijke hoeveelheid steriel water die gebruikt wordt voor onder andere infusie- en dialysevloeistoffen (61% van de totale massa in de Material Flow Analysis). Figuur 1, overgenomen vanuit het artikel, visualiseert mooi de verschillende factoren die bijdragen aan de broeikasgasemissie, onderverdeeld in drie scopes: de directe emissie (1), de indirecte emissie veroorzaakt door verbruik van energie (2) en alle indirecte emissie die geassocieerd is met factoren buiten de controle van de organisatie (3).

Betekenis

Als we kijken naar de geschatte broeikasgasemissie dan zullen de getallen niet bij iedereen direct tot de verbeelding spreken. Maar laten we een rekensommetje maken. In Nederland zijn volgens de landelijke IC-data verzameld door stichting NICE in 2023 68.805 patiënten opgenomen op de IC^[2] met een mediane behandelduur was 1,0 tot 1,9 dagen (overlevers vs overledenen). Bij 68.805 ligdagen zorgt dit in het gunstigste geval voor een uitstoot van 6.054.840kg CO₂. De gemiddelde uitstoot van een nieuwe benzineauto in Nederland in 2022 was 86,8 gram per kilometer.^[3] Dit betekent dat je voor een zelfde uitstoot met de auto 1.743 keer de wereld rond kan.

Verder is de aanzienlijke bijdrage van verbruiksartikelen, die deels hand in hand gaat met de hoeveelheid afval, opvallend. De laatste jaren is er steeds meer oog voor het weglaten, hergebruik en recycling van artikelen, maar op dit vlak is nog een hele slag te slaan.

Consequenties

De belangrijkste conclusie van de review is dat IC-geneeskunde zorgt voor een significante broeikasgasemissie, maar dat er veel mogelijkheden zijn voor verbetering. Dit onderzoeksterrein is nog beperkt aangeboord, maar de review legt met onder andere verbruiksartikelen al belangrijke aangrijpingspunten voor verandering bloot. Verder onderzoek zal moeten leiden tot praktische handvatten en best practices, zodat `het groene werken’ makkelijk geïmplementeerd kan worden in de dagelijkse praktijk.