De kracht van de T: de intensivist van de toekomst denkt breder
Auteur(s):
Eva Klijn is intensivist in het Erasmus MC. Ze is gepromoveerd op de (micro)circulatie en legt nu haar focus op onderwijs en opleiden. Zij richt zich op het integreren van onderwijs en kwaliteit van zorg.
Jasper van Bommel is intensivist in het Erasmus MC. Hij is gepromoveerd op de (micro)circulatie en houdt zich nu als opleider bezig met onderwijs.
Correspondentie:
j. v. bommel - j.vanbommel@erasmusmc.nl
De kracht van de T: de intensivist van de toekomst denkt breder
Bij het opleiden van onze AIOS en fellows tot medisch specialist ligt de nadruk nog steeds op het ontwikkelen van kennis. Terecht: ernstig zieke patiënten op de intensive care verdienen expertise van het hoogste niveau. Toch is inhoudelijke kennis alleen niet meer voldoende voor de praktijk van vandaag. De moderne intensivist opereert in een complexe, dynamische omgeving waarin samenwerking, leiderschap en communicatie onmisbaar zijn. Daarom wordt er in de medisch specialistische opleiding steeds meer aandacht besteed aan de zogenaamde T-shaped professional: iemand met diepgaande specialistische kennis (de verticale balk van de T) én brede, contextuele vaardigheden (de horizontale balk). Een model dat ook de intensivist kan voorbereiden op een praktijk waarin niet alleen de patiënt complex is, maar ook de zorgstructuur zelf.
Specialist én verbinder
De intensivist kan bij uitstek beschouwd worden als de generalist binnen het medisch specialistische domein. De zorg op de IC is multidisciplinair, acuut, en vaak onvoorspelbaar. Om dit goed af te kunnen stemmen als regievoerder, schakelt de intensivist dagelijks met bijvoorbeeld chirurgen, internisten, IC-verpleegkundigen, fysiotherapeuten en familieleden. In dit krachtenveld is medische kennis noodzakelijk, maar niet voldoende. Juist de breedte — het vermogen om te verbinden, te coördineren en te communiceren — bepaalt de effectiviteit van onze zorg.
Door de meerwaarde van het T-shaped model in de opleiding bewust te benoemen ontstaat er ruimte voor het ontwikkelen van de brede vaardigheden die essentieel zijn voor het werk van de intensivist. Denk aan uiteenlopende zaken als het organiseren en leiden van een multidisciplinair overleg, het organiseren van onderwijs, het ontwikkelen van lokale richtlijnen of het leiden van een reanimatieteam op de SEH. In het klassieke curriculum wordt wel naar deze "zachte" competenties gevraagd, bijvoorbeeld in de vorm van de Canmeds competenties ‘samenwerking’, ‘communicatie’ en ‘organisatie’, maar deze worden vaak niet gericht benoemd of getraind. Dat is jammer want juist daarmee ontstaat een intensivist die niet alleen weet hoe je een patiënt moet beademen of dialyseren, maar ook hoe je in een team besluit of je dat wel moet doen, en hoe je dat goed uitlegt aan familie. Een specialist die beleid kan vertalen naar de praktijk én omgekeerd.
Om deze ontwikkeling een plek te geven kan de opleiding worden ingedeeld in drie fasen (eerder in dit blad al eens genoemd door collega Kerckhoffs). In de basisfase ontwikkelt de aios fundamentele medische kennis en basale vaardigheden. In de verdiepingsfase leert de aios zelfstandig functioneren in complexe situaties, met toenemende verantwoordelijkheid. Tot slot wordt in de differentiatiefase de nadruk gelegd op verbreding: leiderschap, interprofessionele samenwerking, wetenschappelijk of onderwijskundig denken en innovatie. Zo ontstaat een intensivist die niet alleen een protocol kan volgen, maar ook kan afwegen, afstemmen en richting geven.
Solliciteren met impact
In de praktijk zou dit kunnen betekenen dat een intensivist met een T-shaped profiel aantrekkelijker is op de arbeidsmarkt. Ziekenhuizen zoeken artsen die flexibel zijn, die kunnen meedenken met beleid en bijdragen aan onderwijs en innovatie. Een sollicitant die kan laten zien dat hij of zij niet alleen goed meedraaide in de nachtdiensten, maar ook complicatiebesprekingen leidde of meewerkte aan een kwaliteitsproject, maakt het verschil. In een tijd waarin de zorg verandert — denk aan netwerkzorg, digitale innovaties en zorgzwaarte — vraagt de praktijk om artsen die zich niet beperken tot de grenzen van hun eigen vakgebied. De T-shaped intensivist beweegt over die grenzen heen, zonder zijn of haar expertise te verliezen.
Conclusie
De intensivist van de toekomst is niet alleen medisch specialist, maar ook communicator, leider en verbinder. Het T-shaped model maakt deze rollen expliciet en geeft ze een plek in de opleiding. Daarmee levert de opleiding niet alleen betere artsen af, maar ook een nieuwe generatie professionals die bijdraagt aan de ontwikkeling van de IC-zorg.