De lange dienst
Marlies Oosterman / 5 jaar nieren
Inhoud:

    Auteur(s):

    tekst Matthijs Kox & Peter Pickkers

    beeld Peter Pickkers

    De lange dienst

    Marlies Oosterman / 5 jaar nieren

    ‘Een patiënt die plast maakt me blij’

    Je zou het niet zeggen als je haar perfect Engels hoort praten, maar Marlies Ostermann komt oorspronkelijk uit Duitsland. Tijdens haar studie geneeskunde verloor ze haar hart aan Engeland. Ze is nefroloog-intensivist in het Guy's and St Thomas' Hospital in London en een autoriteit op het gebied van acute nierschade (AKI) bij IC-patiënten. Zo is professor Ostermann één van de boegbeelden van de Acute Disease Quality Initiative (ADQI). Deze organisatie zet zich in voor verbetering van de zorg voor patiënten met AKI. Ze gaf dit jaar een lezing op de jaarlijkse Intensivistendagen, waar De Intensivist haar trof voor een interview.

    Professor Ostermann, welkom in Nederland. Kunt u kort iets over uw achtergrond vertellen?

    ‘Ik studeerde geneeskunde in Göttingen. In het laatste jaar kreeg ik de mogelijkheid om mijn praktische stage te doen in Dorchester, Engeland. In de prachtige omgeving van Dorset werd ik verliefd op het land. Aanvankelijk wilde ik kinderarts worden. Wat me echter afschrikte, was het vooruitzicht dat ik niet alleen voor een kind moest zorgen, maar ook voor zijn of haar ouders. Omdat de nieren mijn aandacht inmiddels gegrepen hadden dacht ik toen nefroloog te worden. Maar de acute geneeskunde en de fysiologie bij kritisch zieke patiënten fascineerde me ook mateloos. Zo kwam ik op het pad van de IC-geneeskunde. In die tijd was het in Duitsland (en ook in het Verenigd Koninkrijk overigens) heel moeilijk om als internist op de IC te werken. Daarom ben ik eerst naar Canada gedaan. Nadat ik daar mijn opleiding tot intensivist had afgerond waren de regels in het Verenigd Koninkrijk veranderd en mocht ik wel op de IC werken. Zo ben ik uiteindelijk in 1999 in Londen terecht gekomen en the rest is history.‘

    Waarom houdt u zo van de nieren?

    ‘Haha, een patiënt die plast maakt me blij! Zonder gekheid, wist je dat, als je alle filterelementen uit de nieren achter elkaar zou leggen, er een streng van meer dan 10 kilometer voor je ligt? En dat de nieren iedere 30 minuten al het bloed in het lichaam filteren? Ook spelen ze een cruciale rol in de aanmaak van hormonen die kritische fysiologische processen in het lichaam regelen. Neem bijvoorbeeld de productie van EPO. Daarmee bepaalt de nier in feite hoe hard het beenmerg moet werken. Die combinatie van eigenschappen vind ik heel bijzonder.’

    Wat is de stand van zaken omtrent de diagnose en behandeling van AKI?

    ‘We hebben de laatste tien jaar veel progressie geboekt op het gebied van inzicht in de pathofysiologie. Tegelijkertijd zijn de KDIGO-criteria waarmee AKI vastgesteld wordt al ruim dertien jaar onveranderd. Die zijn nog steeds gebaseerd op creatinine en urine-output, twee inadequate biomarkers. Daar is dus een kloof die we moeten dichten. Alleen dan kunnen we AKI in een eerder stadium vaststellen. In dit “gouden uur” kan therapie nog effectief zijn, nu zijn we gewoon te laat. Verder zullen we, zoals bij veel andere ziektebeelden op de IC, een meer gepersonaliseerde behandeling moeten nastreven. Ook AKI is namelijk heterogeen. Het heeft vele oorzaken, onderliggende mechanismen, en dus ook potentiële behandelingen. Nu is de aanpak voor iedereen nog grotendeels gelijk.’

    We horen regelmatig verhalen uit het Verenigd Koninkrijk dat de NHS piept en kraakt. Is het systeem houdbaar?

    ‘Ik hoop het. In de basis is gratis zorg namelijk een heel goed idee. Het recht op gezondheidszorg voor iedereen, ongeacht je afkomst of inkomen, dat willen we toch allemaal? Ik was een aantal jaar geleden met mijn ouders in Israël op vakantie. Daar werd mijn vader benauwd. Wij dus naar het ziekenhuis. In de wachtkamer, waar hij nog nauwelijks lucht kreeg, moest ik een document ondertekenen dat ik garant stond voor een mogelijke rekening van 10.000 euro. Anders werd er niet eens naar mijn vader omgekeken! Op zo’n moment snak je naar de NHS. Maar het systeem staat onder druk, absoluut. De acute zorg is grotendeels op orde, maar de wachtlijsten lopen snel op. Mensen moeten nu veel langer wachten op een routineoperatie dan in het recente verleden. Je ziet nu dat patiënten met genoeg geld hun toevlucht nemen tot de privésector. Maar die mensen worden steeds schaarser, de armoede in het land neemt namelijk ook toe. Verder is het door Brexit veel moeilijker geworden om arbeidskrachten te werven voor de gezondheidszorg. En dan hebben we ook nog de massale stakingen onder zorgpersoneel…’

    Wat is de reden van de stakingen?

    ‘Hoofdzakelijk salaris, maar dat is niet het hele verhaal. Jonge artsen vragen een salarisverhoging van 35%. Dat lijkt absurd veel, en dat vindt de overheid trouwens ook, maar eigenlijk is het gerechtvaardigd. De lonen zijn namelijk al meer dan tien jaar niet geïndexeerd, ondanks inflatie. Maar ik denk dat er meer onder zit. Het zorgpersoneel voelt zich onvoldoende gewaardeerd en moet te hard werken.’

    Vindt u dat ook?

    Persoonlijk vind ik mijn inkomen meer dan voldoende. En naar mijn mening zijn er andere groepen die het geld harder nodig hebben. Bovendien is er dringend behoefte aan meer investeringen in sociale zorg en huisvesting. Maar het is wel zo dat een beginnend arts nu veel minder te besteden heeft dan ik destijds. En, ik vind mijn werk heel leuk, dat helpt ook enorm. Vooral onderzoek zie ik meer als hobby dan als werk. Iets nieuws ontdekken, hoe klein ook, blijft magisch. Dat gevoel had ik al toen ik met onderzoek begon, toen ik mijn eerste plukje data op een poster presenteerde. Destijds was het normaal dat je onderzoek grotendeels in je eigen tijd deed. Dat is nu anders. Als ik potentie zie in een jonge dokter en hem of haar een onderzoeksproject aanbied, is vaak de eerste vraag: “Hoeveel klinische taken gaan er dan af?” Natuurlijk vind ik het ook belangrijk om een ​​goed evenwicht tussen werk en privé te hebben, maar helaas blijft er hierdoor niet veel tijd over voor onderzoek en onderwijs. Dat is naar mijn mening van cruciaal belang in de geneeskunde. Daarnaast wil ik benadrukken dat onderzoek zoveel extra mogelijkheden biedt. Zo ga je naar congressen waar je je resultaten presenteert. Daar ontmoet je andere interessante mensen, krijg je nieuwe ideeën en andere perspectieven. Het is echt heel leuk en uitdagend.’

    Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in het IC-onderzoek. Wat vindt u daarvan?

    ‘Ik streef naar gelijkheid, maar niet ten koste van alles. Er zijn zoveel vrouwen die geweldig werk doen op IC-gebied. Maar als ik sprekers uitnodig voor een congres, weigeren vrouwen vaker dan mannen. Dan moet ik doorschakelen naar de tweede, derde of vierde keuze. Ik denk dat vrouwen terughoudender zijn om te praten over een onderwerp dat niet helemaal in hun straatje ligt. Zo heb ik ze horen zeggen: “Ik weet niet zeker of ik het kan, ik voel me niet op mijn gemak.” Mannen denken van nature dat ze eigenlijk alles wel goed kunnen, haha. We moeten beseffen dat mensen naar congressen komen om de beste sprekers te zien. Als een man geschikter is, dan moet je dus voor die man kiezen. Uiteindelijk hebben we dus beide nodig, gelijkheid én kwaliteit.’

    Kunnen we die terughoudendheid doorbreken?

    ‘Ja, door mentoring. Dat doe ik regelmatig, bijvoorbeeld bij presentaties maar ook bij onderzoeksprojecten. In het beginstadium pak ik het dan samen met die persoon op. Even die drempel over. Dan blijkt dat diegene het zelf uitstekend af kan en zet ik weer een stap terug. Het is helemaal niet veel werk, ik raad het iedereen aan. Een kleine moeite voor een groot effect. Ik zie het ook als terugbetaling. Kijk, mentoring heeft mij gebracht waar ik nu ben. Ik sta op de schouders van veel geweldige mensen. Ik vind dat ik ze dit verschuldigd ben.’

    Quotes:

    ‘AKI heeft vele oorzaken, onderliggende mechanismen, en dus ook potentiële behandelingen’ 

    'In de basis is de NHS een heel goed idee'

    'Iets nieuws ontdekken, hoe klein ook, blijft magisch'

    'Ik streef naar gelijkheid, maar niet ten koste van alles.'