Opvallende toename van opzettelijke overdoseringen bij jongeren
Auteur(s):
Dylan de Lange, Saskia Rietjens, Arjen Koppen en Ilze Thoonen
Correspondentie:
D.W. de Lange - d.w.delange@umcutrecht.nl
Opvallende toename van opzettelijke overdoseringen bij jongeren
Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (inderdaad, die andere NVIC) heeft in haar jaaroverzicht van 2022 alarmerende cijfers onthuld: het aantal opzettelijke overdoseringen door jongeren tussen 13 en 17 jaar is de afgelopen twee jaar aanzienlijk gestegen. Deze trend baart zorgen, vooral omdat jongeren vaak middelen gebruiken die vrij verkrijgbaar zijn, zoals paracetamol en ibuprofen.
In 2021 ontving het NVIC maar liefst 45% meer meldingen over opzettelijke overdoseringen bij jongeren (1512 gevallen) in vergelijking met 2020. In 2022 nam dit aantal licht af (1439 gevallen), maar was nog altijd 37% hoger dan in 2020. Deze ontwikkeling benadrukt de dringende behoefte aan meer aandacht en onderzoek naar de onderliggende oorzaken van dit probleem.

Figuur 1. Toename van aantal opzettelijke intoxicaties bij adolescenten (13 t/m 17 jaar) in 2021
Het NVIC fungeert als nationaal hulppunt voor huisartsen, medisch specialisten en andere hulpverleners bij acute vergiftigingen. Het NVIC biedt 24/7 telefonische informatie over de effecten en behandeling van vergiftigingen. In 2022 werden er maar liefst 45.185 telefonische informatieverzoeken gedaan, en de website www.vergiftigingen.info werd meer dan 166.000 keer geraadpleegd. Hoewel tieners een relatief klein deel van deze hulpverzoeken vertegenwoordigen (ongeveer 7%), heeft het NVIC recentelijk een retrospectief onderzoek uitgevoerd naar deze specifieke groep.[1] In dit onderzoek viel op dat er in 2021 vooral een stijging was in het aantal opzettelijke vergiftigingen onder tienermeisjes. Deze opvallende trend was statistisch significant, en er leek zelfs een seizoenseffect te zijn, waarbij de meldingen van opzettelijke intoxicaties tijdens de zomermaanden lager waren. Bovendien werden de intoxicaties vaker op schooldagen dan op weekenddagen gepleegd.
Oorzaak
De exacte oorzaak van deze stijging is nog niet duidelijk, maar er zijn verschillende factoren die een rol zouden kunnen spelen. De COVID-19-pandemie bracht veel angst en onzekerheid met zich mee, wat bovenop al bestaande zorgen over het mentale welzijn van tienermeisjes kwam. Bovendien ervaren jongeren tegenwoordig een grotere prestatiedruk en hebben ze meer moeite met sociale relaties, zoals gedocumenteerd in het rapport ‘Jong na corona’.[2] Daarnaast spelen mogelijk bredere maatschappelijke problemen, zoals klimaatverandering en geopolitieke spanningen, een rol.
Deze trend is geen uniek Nederlands fenomeen. Vergelijkbare stijgingen in opzettelijke intoxicaties onder tieners zijn gemeld in het Verenigd Koninkrijk, Italië, Frankrijk en de Verenigde Staten.[3,4] In sommige van deze studies lijkt de toename van het aantal intoxicaties samen te hangen met het begin van de schoolperioden of met het einde van pandemische lockdowns. Dit suggereert een toename van de stress onder tieners door schoolstress.
Wat opvalt is dat de meeste opzettelijke overdoseringen worden uitgevoerd met medicijnen die vaak in huis aanwezig zijn[1], wat suggereert dat deze overdoseringen impulsief van aard zijn. Het is belangrijk voor ouders om de toegankelijkheid van dergelijke medicijnen te beperken. Maar nog belangrijker is het om open communicatie te hebben met tieners als er bezorgdheid bestaat over hun mentale gezondheid.
Melding
Het NVIC werkt nu samen met de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het UMC Utrecht aan verder onderzoek naar de oorzaken achter deze verontrustende trend. Als u een tiener behandelt op de IC die is opgenomen vanwege een overdosering, meld dit dan bij het NVIC via de 24/7 spoedlijn om te helpen bij het in kaart brengen van de incidentie van dergelijke meldingen. Het belangrijkste is echter om tieners die om hulp roepen, niet in de steek te laten, en te zorgen voor de juiste psychologische hulp.
Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum
088-274 8000 (24/7 spoedlijn)
www.vergiftigingen.info
Referenties
[1] Koppen A, Thoonen IMJ, Hunault CC, van Velzen AG, de Lange DW, Rietjens SJ. Significant Increase in Deliberate Self-Poisonings Among Adolescents During the Second Year of the COVID-19 Pandemic. J Adolesc Health. 2023 Aug;73(2):319-324. doi: 10.1016/j.jadohealth.2023.02.041. Epub 2023 May 3. PMID: 37140519; PMCID: PMC10154158.
[2] Stevens G, Rombouts M, Maes M, Zondervan A, Van Dorsselaer S, Schouten F en Scheffers-van Schayck T. Jong na corona. Welzijn van jongeren tussen 2017 en 2022 en inzet van NP Onderwijsmiddelen door scholen.
[3] Jollant F, Blanc‐Brisset I, Cellier M, Akkaoui MA, Tran VC, Hamel JF, Piot MA, Nourredine M, Nisse P et al. Temporal trends in calls for suicide attempts to poison control centers in France during the COVID‐19 pandemic: a nationwide study. European Journal of Epidemiology (2022) 37:901–913
[4] Wang GS, Leonard J, Cornell A, Hoyte C. Adolescent US Poison Center Exposure Calls During the COVID-19 Pandemic. J Adolescent Health 2022;71(6):764-767.