de intensivist

Laten we eerlijk zijn: onderwijs geven kan soms voelen als een checklist. Zijn de presentaties gegeven? Hebben we de lesdoelen behandeld? Zijn de vragen beantwoord? Maar onderwijs is zoveel meer dan dat, feitelijk is het een krachtig instrument om een groter doel te bereiken. De vraag is alleen: wat is dat doel?

Een van de sleutels tot goed onderwijs is het principe van constructive alignment. Simpel gezegd: zorg dat het (leer)doel, de (leer)middelen en de toetsing logisch op elkaar aansluiten. Geen losse flodders, maar een coherent geheel. Klinkt eenvoudig, maar om dat voor elkaar te krijgen moet je je eerst goed afvragen wat het doel van je onderwijs is. Is dat alleen kennis overdragen, of zit er een grotere bedoeling achter? Dit kun je bekijken op microniveau voor individueel onderwijs, maar ook op macroniveau vanuit het perspectief van een afdeling of instelling.

De strategie van het Erasmus MC zegt bijvoorbeeld ‘Wij bieden onderwijs gericht op innovatie, we zorgen dat het onderwijs bij de praktijk past.’ En ‘Wij helpen onze huidige medewerkers om bij te blijven bij de verandering.’ Idealiter wordt deze strategie vertaald naar lokale onderwijsprogramma’s (strategic alignment).

Op onze Intensive Care hebben we dit als volgt aangepakt. De bedoeling van ons onderwijsprogramma is zorgen dat alle medewerkers van de IC (verpleegkundigen, artsen en medisch specialisten) alle kennis en vaardigheden in huis hebben om de beste kwaliteit van zorg te leveren die onze patiënten nodig hebben. Op ons digitale platform ICU.nl zijn we begonnen dit vorm te geven. Hier kan je al onze protocollen vinden, uitgewerkt op zo’n manier dat de evidence based kennis (de ‘beste kwaliteit van zorg’) vertaald is naar praktische werkwijzen met duidelijke key performance indicatoren (KPI’s). Dit zijn de allerbelangrijkste acties of doelen die gedaan of behaald moeten worden bij een patiënt waarop dit protocol van toepassing is. Het onderwijs, dat we ook op dit platform aanbieden, is direct gelinkt aan de protocollen en wel op zo’n manier dat er van tevoren bedacht is welk gedrag er van de zorgprofessional gevraagd wordt om deze KPI’s te kunnen halen.

Op deze manier heeft het onderwijs als doel het overdragen van juist die kennis en vaardigheden die nodig zijn om het ‘gewenste gedrag’ te kunnen uitvoeren. Dit is wat we verstaan onder constructive alignment: het leerdoel (gewenst gedrag), het leermiddel (just-in-time beschikbaar digitaal onderwijs, aangevuld met case based discussions en simulaties) en de toetsing (zijn de KPI’s behaald) sluiten in principe naadloos op elkaar aan. De KPI’s kunnen dan worden gebruikt om inzicht in de kwaliteit van zorg te krijgen, maar dienen gelijk ook als trigger om de effectiviteit van het onderwijs te evalueren. Op deze manier pogen we voor elke IC-behandeling een PDCA cyclus te creëren. Dit doen we op een manier die niet alleen deel is van onze dagelijkse praktijk maar ook de medewerkers helpt om bij te blijven bij veranderingen, en dus ook ‘strategically aligned’ is.

We realiseren ons dat dit een ambitieus concept is maar de eerste stappen zijn gezet op ICU.nl. De protocollen zijn al lange tijd beschikbaar, het aantal onderwijsmodules groeit langzaam en recent zijn we gestart met het eerste KPI-dashboard: beademing. Zo bouwen we stap voor stap aan een platform waarin kennis en praktijk naadloos op elkaar aansluiten.

De auteurs verklaren dat er geen sprake is van een belangenconflict. Er is geen financiering of financiële steun ontvangen.